Fascia en spierketens bij het paardrijden

Bindweefsel is de verbindende factor bij de spierketens die de ruiter gebruikt tijdens het paardrijden. Fascia kan vastzitten en houding en zit verstoren. De laatste jaren zie ik steeds vaker patronen bij paard en ruiter; dezelfde houding en bewegingen gaan gepaard met dezelfde lichamelijke klachten. Hoe je op je paard zit, bepaalt voor een deel je houding- en bewegingsgewoonte. Hoe langer dezelfde patronen standhouden, hoe meer deze ook daadwerkelijk inslijten in je lichaamsstructuur; botten, spieren, maar vooral bindweefsel, ofwel fascia.

Wat is fascia of bindweefsel?

De alternatieve naam voor fascia, bindweefsel, omvat de definitie: het gaat om weefsel wat verbind. Wat verbindt de fascia dan? Alles in je lijf: je spieren, botten, organen, zenuwen, ze hebben allemaal een hoesje met bindweefsel. Soms komen deze hoesjes samen op één punt en vormen ze pezen of ligamenten. Ze maken beweging in het lichaam mogelijk. Zonder fascia, geen beweging.

De structuur van fascia heeft zowel ondersteuning als elasticiteit. Je kunt dit voelen als je de huid op je arm beweegt; door de fascia onder je huis kan je een beetje schuiven. Er komt echter ook een punt waarop je niet verder kunt schuiven, ook dat wordt veroorzaakt door fascia die de beweging beperkt. Enerzijds is het bindweefsel zoals elastiek, en anderzijds is het ook als staalkabel. Hierdoor is het erg veelzijdig en wordt het gebruikt om zowel krachten op te vangen en te absorberen, als te versterken en over te brengen.

Daarnaast is het bindweefsel verantwoordelijk voor het soepel en gemakkelijk bewegen van verschillende weefsels langs elkaar heen. Verschillende spieren moeten moeiteloos langs elkaar heen bewegen tijdens het aan en ontspannen. Je organen kunnen onafhankelijk van elkaar hun werk doen. Fascia maakt dit mogelijk.

Een netwerk van sensoren in de fascia zorgt voor bewegingscoördinatie in de hersenen; staat een weefsel op druk, spanning, in welke positie? Dit is informatie die de zenuwen in de fascia doorgeven aan het bewegingscentrum in het brein.

Omdat bindweefsel zo’n actieve rol speelt in al ons dagelijks bewegen, is het ook erg veranderbaar: op het ene moment star en sterk, op het andere moment vloeibaar en elastisch. Pas de laatste jaren wordt steeds meer duidelijk hoe bindweefsel zich gedraagt in verschillende situaties. Hierdoor begrijpen we ook steeds beter hoe eventuele klachten en problemen ontstaan als gevolg van een verstoring van deze processen.

Deze verstoringen kunnen al binnen een hele korte tijd optreden; binnen één minuut kan er een verandering in het bindweefsel ontstaan, waardoor zenuwinput verstoort wordt en uiteindelijk kan leiden tot een structurele verandering van het bindweefsel. De fascia gaat dan aan elkaar kleven, waardoor beweging minder goed mogelijk wordt en uiteindelijk kan dit leiden tot zogenaamde ‘triggerpoints’. Deze ‘spierknopen’ zijn vaak erg gevoelig en kunnen heel hinderlijk zijn.

Spierketens en asymmetrie bij de ruiter

Fascia speelt een essentiële rol bij de overdracht van krachten en beweging in spierketens. Deze spierketens zorgen voor een efficiënte beweging; de verschillende spieren werken samen en de fascia versterkt de krachten die op de keten uitgeoefend worden, waardoor er minder spierkracht nodig is.

Er zijn eindeloos veel ketens te benoemen in ons lijf, maar voor het doel van deze blog wil ik het voornamelijk hebben over de diagonale spierketen aan de achterzijde van ons lijf. Die loopt diagonaal van de ene schouder naar de knieholte.

Deze spierketen is verantwoordelijk voor veel van de rotatiebewegingen die we bij elke pas van ons paard moeten maken. Hij assisteert bij stabilisatie van de romp en verbindt het boven en onderlijf. Deze spierketen is echter ook verantwoordelijk voor veel van de assymmetriën die regelmatig te zien zijn bij ruiters: inknikken van de heup en het opzij plaatsen van de schouders.

Dat komt omdat deze spierketens elkaar kruisen in de grote bindweefselplaat op onze onderrug. De ene diagonaal werkt de ene kant op, terwijl de andere diagonaal tegenovergesteld werkt. Die bindweefselplaat is dus een erg druk kruispunt van activiteit.

Het is echter ook de plaats waar veel mensen makkelijk spanning vasthouden. Dat maakt het over elkaar heen glijden van de verschillende spierketens erg lastig. Wanneer dan een deel van de keten blijft ‘hangen’ op dit punt, wordt de beweging verstoort en ontstaat er asymmetrie.

Fascia laten glijden

Gelukkig zijn er een aantal simpele oplossingen die vastzittende fascia snel los kunnen maken. Bindweefsel reageert namelijk goed op warmte en beweging. Hierdoor wordt het soepeler en blijft het gemakkelijker glijden.

Oefening
Probeer eens het volgende: Ga staan en maak je rug hol en bol. Voel wat er gebeurt, hoe voelt je rug? Maak dan twee vuisten en leg je handen in je onderrug met de knokkels op je onderrug. Beweeg je knokkels snel over je onderrug en de bindweefselplaat van links naar rechts. Blijf daarbij je rug hol en bol maken. Beweeg eventueel je bekken ook van links naar rechts. Doe dit 20-30 seconden en haal dan je handen weg. Beweeg je onderrug nogmaals van hol naar bol en voel het verschil.

Door de warmte van je hand en het schudden van het weefsel wordt de fascia meer vloeibaar. Net zoals vaste honing die smelt wanneer je het in de magnetron zet. Hoe vloeibaarder, hoe makkelijker het glijden van de verschillende ketens.

Je kunt door het doen van oefeningen en visualisaties ook verbetering krijgen in het bindweefsel wat al langere tijd vastgeplakt zit. Wil je weten hoe? Kijk dan eens op onze agenda voor een workshop Rijden met Banden of de workshop Franklin Method Fascia voor Ruiters om deze technieken te leren. Blijf op de hoogte van evenementen via onze Facebookpagina.